Gokbedrijven uit de Eredivisie bannen? De realiteit achter het reclameverbod

Gokbedrijven uit de Eredivisie bannen? De realiteit achter het reclameverbod  

Voetbal en reclames vormen al decennialang een onlosmakelijk duo. Van shirtsponsoren tot stadionborden: marketing maakt een groot deel uit van de sportbeleving. Sinds de legalisering van online gokken in Nederland ontstond er echter een felle discussie over de vraag of gokreclames in de sport nog wel gewenst zijn. Met het Besluit ongerichte reclame kansspelen op afstand (Besluit ORKA) heeft de overheid nu duidelijke stappen gezet om deze reclamevorm aan banden te leggen. Toch rijst de vraag: zal dit verbod daadwerkelijk het einde betekenen van gokbedrijven op Nederlandse voetbalshirts, of zijn er achterdeurtjes die ruimte bieden voor nieuwe constructies?

Per 1 juli 2025 wordt het in Nederland verboden om sportsponsoring vanuit gokbedrijven te tonen. Dat is het sluitstuk van een traject dat al inging op 1 juli 2023. Vanaf die datum zijn reclame-uitingen op televisie, radio en abri’s verboden. Op 1 juli 2024 mag er geen televisiesponsoring en evenementen- of programmaondersteuning door gokbedrijven meer plaatsvinden. Nu volgt dus de beperking die sportclubs en gokbedrijven écht raakt: geen gokgerelateerde logo’s meer op de sportshirts.

Deze maatregel heeft grote gevolgen voor voetbalclubs in verschillende divisies. Veel clubs wendden zich tot gokbedrijven voor broodnodig sponsorgeld. Tegelijkertijd wil de politiek kwetsbare doelgroepen beschermen tegen overmatige blootstelling aan gokreclames. In deze blogpost bekijken we de context achter de regelgeving, de beïnvloeding door de Belgische situatie, en mogelijke slimme manieren waarop gokbedrijven alsnog voet aan de grond willen houden in het Nederlandse betaald voetbal.

De Belgische situatie als ijkpunt    

In België geldt sinds 1 juli 2023 een vergelijkbaar verbod op veel soorten gokreclames. Daarnaast mogen gokbedrijven per 1 januari 2025 niet langer op de voorkant van voetbalshirts prijken. Toch hebben Belgische clubs al snel creatieve manieren gevonden om de nieuwe wetgeving te omzeilen. Zo zien fans op het oog nog steeds bekende gokmerknamen op de borst van hun favoriete team staan, maar gaat het feitelijk om naamvarianten van dochterbedrijven die zelf geen kansspelen aanbieden.

De voorbeelden spreken tot de verbeelding. Cercle Brugge speelt sinds dit seizoen met “Golden Palace News” op de borst in plaats van “Golden Palace”, het gokbedrijf zelf. FCH Dender EH ruilt “Star Casino” in voor “Star Sport TV”. Ook een topclub als Club Brugge stapt over van “Unibet” naar “U-Experts”. In elk van deze gevallen zijn naam, huisstijl en kleuren vrijwel identiek aan het gok merk. De Belgische Kansspelcommissie heeft aangegeven deze praktijken te onderzoeken, omdat het doel van de wet dreigt te worden ondermijnd.

De Jupiler Pro League, de hoogste Belgische voetbalcompetitie, is zich bewust van de controverse. Volgens de organisatie opereren deze dochter- en zusterondernemingen technisch gezien conform de regels. Tegelijkertijd dringt de regering in België erop aan om de mazen in de wet te dichten. Aangezien het reclameverbod bedoeld is om gokbedrijven uit het zicht van jongeren te houden, is het de vraag hoe lang deze constructies standhouden zonder aanvullende regelgeving.

Een slimme achterdeur in de regelgeving    

Dat gokbedrijven via een zuster- of dochteronderneming hun sponsoring eigenlijk onverminderd kunnen voortzetten, geldt als hét voorbeeld van hoe creatief de sector kan opereren. In Nederland hebben we in het verleden vergelijkbare praktijken gezien, toen aanbieders reclame maakten voor zogenaamd gratis speelsites, die in werkelijkheid nauwe banden hadden met al bestaande gokplatforms. Deze gratis varianten boden “oefenspelletjes” aan, maar hun doelgroep werd er subtiel toe aangezet om door te stromen naar het echte platform.

De vraag is of deze route ook in Nederland intensief zal worden benut vanaf 1 juli 2025. We kunnen ons scenarios voorstellen waarin clubs als Almere City met “One Casino Nieuws” op de borst spelen, of AZ met “Kansino TV.” Ook Fortuna Sittard zou zomaar kunnen kiezen voor “BetCity Experts.” Net als in België speelt hier de regelgeving een cruciale rol: als de dochteronderneming zelf niet onder de definities van een gokbedrijf valt, lijkt het binnen de wet te passen.

Er kleeft echter een ethische kant aan dit verhaal. Enerzijds willen clubs hun broodnodige inkomsten veiligstellen, terwijl ze zich anderzijds ook voorstaan op maatschappelijk verantwoord ondernemen. Critici stellen dat dergelijke constructies de geest van de wet uithollen en jongeren alsnog in aanraking brengen met gokbedrijven. De komende tijd zal uitwijzen of de Nederlandse Kansspelautoriteit actie onderneemt als gokbedrijven hier in navolging van hun Belgische collega’s achterdeurtjes gaan benutten.

Reacties van autoriteiten en toezichthouders    

In België heeft de Kansspelcommissie direct aangegeven dat de gebruikte varianten op gokmerken de bedoeling van het reclameverbod ondergraven. De organisatie onderzoekt momenteel of deze zusterondernemingen onder bestaande wetgeving verboden kunnen worden. Ondertussen blijft de Jupiler Pro League beweren dat de clubs volledig legaal handelen en dat hun sponsoren zich strikt aan de regels houden.

In Nederland is de Kansspelautoriteit (Ksa) eveneens alert op dit soort constructies. Uit mediaberichten blijkt dat de toezichthouder al heeft aangedrongen op een wetswijziging. De Ksa vreest namelijk dat gokbedrijven die straks worden getroffen door het reclameverbod, hetzelfde “trucje” zullen gebruiken. Aangezien wetswijzigingen doorgaans enkele jaren in beslag nemen, is het niet ondenkbaar dat kansspelbedrijven in die tussentijd volop ruimte zien voor sluiproutes.

Toch moet worden gezegd dat de Ksa niet tegen alle vormen van reclame is, zolang deze eerlijk en transparant gebeurt én gericht is op volwassenen. De crux zit hem in het voorkomen van ongerichte reclame, met name gericht op jongeren en kwetsbare groepen. De komende periode blijft dus afwachten of de overheid snel aanpassingen doorvoert, of dat clubs en gokbedrijven een slag om de arm houden en nieuwe routes ontdekken.

Als de online gokbedrijven grotendeels uit het shirt beeld van Eredivisieclubs, zoals PSV verdwijnen, is er nog de wereld van landgebonden casino’s en gokhallen. De wetgeving staat immers reclame toe voor aanbieders die fysiek actief zijn, zoals Jack’s Casino, Holland Casino of Hommerson. Deze partijen zijn al jarenlang gevestigd in het Nederlandse kansspel landschap en hebben zich doorgaans aan strikte eisen te houden.

Denk bijvoorbeeld aan de situatie van PEC Zwolle. Zij worden nu gesponsord door Circus Online Casino, maar het zou best kunnen dat ze straks overstappen naar een fysieke tak, zoals “Circus Casino” in een stad als Leusden, mits de sponsorconstructie wettelijk gezien niet onder het verbod valt. Zo’n move illustreert dat de verstrengeling van online en offline gokbedrijven mogelijk nog complexer kan worden.

Hoewel fysieke aanbieders strakker gereguleerd zijn, bestaat ook hier de kans dat ze via reclame en bekendheid de overstap naar online platformen stimuleren. De overheid moet er dus zorg voor dragen dat er niet een simpele verschuiving plaatsvindt van een online naar een landgebonden label, die uiteindelijk toch hetzelfde concern ten goede komt. Dit spanningsveld zal in de komende jaren alleen maar relevanter worden.

De onmogelijkheid van een totaalverbod    

Een van de kernvragen in deze discussie is of een totaalverbod op gokreclames überhaupt haalbaar is. Door de globalisering van media en de populariteit van buitenlandse competities zijn mensen in Nederland niet beperkt tot Eredivisie- of Keuken Kampioen Divisie-duels. Veel voetbalfans volgen de Premier League, waar shirts vol staan met gokbedrijven die vooral in Azië actief zijn. Kortom, je kunt mensen niet verhinderen om buitenlandse competities te kijken.

Daarbij is er ook sprake van illegale aanbieders die via platformen als TikTok, YouTube, Instagram en zelfs Google Search ongewenste reclames uitstorten over onwetende of kwetsbare doelgroepen. Door het verbod op legale aanbieders komt er mogelijk ruimte vrij voor illegale sites om die plaats in te nemen. De Kansspelautoriteit en andere instanties moeten continu optreden tegen deze “cowboys,” maar uitroeiing lijkt een onbegonnen strijd.

 Naast sportevenementen zijn ook andere vormen van entertainment, zoals darts of Formule 1, populair in Nederland. Hier duiken ook regelmatig internationale gokbedrijven op als sponsor. Voor een overheid is het moeilijk te reguleren wat er gebeurt in landen met minder strikte regels. Zodoende blijft de kans groot dat Nederlanders – al is het indirect – in aanraking blijven komen met gokreclames, ook als dat niet via een Nederlandse club is.